प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना काय आहे?
अनेक वेळा जेव्हा सरकारच्या कोणत्याही योजनेतून कर्ज घेण्याची किंवा पैसे घेण्याची चर्चा होते तेव्हा असे लक्षात येते की यासाठी बरीच कागदपत्रे लागतील. पण केंद्र सरकारने एक विशेष योजना सुरू केली आहे ज्याद्वारे तुम्हाला कर्ज घेण्यासाठी जास्त कागदपत्रांची गरज लागणार नाही. तुम्ही या योजनेत जास्त कागदपत्रांशिवाय कर्ज घेऊ शकता.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना त्या व्यापाऱ्यांसाठी सुरू करण्यात आली आहे जे कमी भांडवलाची गुंतवणूक करून व्यवसाय करतात आणि रस्त्यावर विक्रेते किंवा गाड्या उभारतात. खरं तर कोरोना महामारीचा प्रसार रोखण्यासाठी लागू केलेल्या देशव्यापी लॉकडाऊनचा प्रभाव व्यापारी वर्गावर जास्त झाला. ज्यामुळे व्यापारांचे खूप नुकसान झाले आहे. यानंतर या व्यापाऱ्यांना पाठिंबा देण्यासाठी १ जून २०२० रोजी प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना सुरू करण्यात आली.
रस्त्यावरील फेरीवाल्यांना परवडणाऱ्या व्याजदराने कर्ज उपलब्ध करून देणे आणि फेरीवाल्यांना स्वावलंबी होण्याची संधी देणे हे त्याचे ध्येय आहे. प्रधानमंत्री स्वनिधी योजनेअंतर्गत १० हजार रुपयांपर्यंत कोलेटरल विनामूल्य कर्ज दिले जाते. यासह रस्त्यावर विक्रेते कर्जाची रक्कम भांडवल म्हणून वापरू शकतात आणि हे १० हजार रुपये त्यांच्यासाठी खूप फायदेशीर आहेत. यामुळे पुन्हा विक्रेत्यांना त्यांचा व्यवसाय सुरू करण्यास मदत होईल.
आपल्या देशाचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १ जून २०२० रोजी केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत स्वानिधी योजना सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या योजनेंतर्गत केंद्र सरकारकडून देशातील रस्त्यावरील विक्रेत्यांना (लहान रस्त्यावरील विक्रेत्यांना) स्वतःचे काम नव्याने सुरू करण्यासाठी १०००० रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाईल. ही स्वानिधी योजना पंतप्रधान स्ट्रीट व्हेंडर्स आत्मा निर्भार निधी म्हणूनही ओळखली जाते. या योजनेचा लाभ देशातील सर्व लहान रस्त्यावरील विक्रेत्यांना उपलब्ध करून दिला जाणार आहे.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजनेचे फायदे:-
१. या योजनेचा लाभ रस्त्याच्या कडेला असलेल्या पथारी व्यावसायिकांना मिळणार आहे.
२. स्वानिधी योजनेंतर्गत , शहरी/ग्रामीण भागातील रस्त्यावर माल विक्री करणाऱ्या विक्रेत्यांना लाभार्थी बनवण्यात आले आहे.
३. देशातील रस्त्यावरील विक्रेते १० रुपयांपर्यंतचे खेळते भांडवल कर्ज थेट घेऊ शकतात. ज्याची ते एका वर्षात मासिक हप्त्यांमध्ये परतफेड करू शकतात.
४. या योजनेअंतर्गत ५० लाखांहून अधिक लोकांना लाभ मिळणार आहे.
५. जे रस्त्यावरील विक्रेते या कर्जाची वेळेवर परतफेड करतील त्यांच्या खात्यावर शासनाकडून सात टक्के वार्षिक व्याज अनुदान म्हणून हस्तांतरित केले जाईल.
६. स्वनिधी योजनेंतर्गत दंडाची तरतूद नाही.
७. तंत्रज्ञानाचा वापर करून लोकांची क्षमता वाढवण्यासाठी आणि कोरोना संकटाच्या वेळी व्यवसायाला पुनरुज्जीवित करून स्वावलंबी भारत मोहीम यशस्वी करण्यासाठी हे काम करेल.
८. या योजनेअंतर्गत तुम्हाला खात्यात संपूर्ण पैसे तीन वेळा मिळतील म्हणजेच दर तीन महिन्यांनी एक हप्ता उपलब्ध होईल. हे कर्ज तुम्हाला सात टक्के व्याजाने मिळेल.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजनेची वैशिष्ट्ये:-
१. फक्त त्या राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांचे स्पीड विक्रेते स्वानिधी योजनेंतर्गत सहभागी होऊ शकतात जेथे स्ट्रीट व्हेंडर कायदा २०१४ अंतर्गत नियम आणि योजना अधिसूचित केल्या आहेत.
२. या योजनेंतर्गत २४ मार्च २०२० पूर्वी वेंडिंगच्या कामात गुंतलेले सर्व पथ विक्रेते पात्र मानले जातील.
३. सर्व रस्त्यावरील विक्रेत्यांना एका वर्षाच्या कालावधीसाठी सुमारे १०००० चे कर्ज दिले जाईल.
४. या कर्जावर कोणत्याही प्रकारची सुरक्षा लागणार नाही.
५. हे कर्ज १ वर्षाच्या कालावधीत मासिक हप्त्यांमधून फेडणे आवश्यक आहे.
६. लाभार्थ्याने पूर्ण रक्कम आधी किंवा वेळेवर परतफेड केल्यास पुढील वर्षात लाभार्थीला १०००० पेक्षा जास्त कर्ज दिले जाऊ शकते.
७. या योजनेंतर्गत लाभार्थीला व्याज अनुदानही दिले जाईल. हे व्याज अनुदान ७% असेल. जे दर ४ महिन्यांनी लाभार्थ्यांच्या खात्यावर पाठवले जाईल. हे अनुदान ३१ मार्च २०२१ पर्यंत दिले जाईल.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना पात्रता:-
१. रस्त्यावर विक्री करणारे या योजनेचा लाभ घेण्यास पात्र आहेत ज्यांच्याकडे विक्री प्रमाणपत्र किंवा ओळखपत्र आहे.
२. सर्वेक्षणात ज्या विक्रेत्यांची ओळख पटली आहे परंतु त्यांना वेंडिंग किंवा ओळखीचा पुरावा देण्यात आलेला नाही, अशा सर्व विक्रेत्यांसाठी अंतिम व्हेंडिंग प्रमाणपत्र आयडी आधारित प्लॅटफॉर्मद्वारे तयार केले जाईल.
३. अशा विक्रेत्यांना एक महिन्याच्या कालावधीत तात्काळ आणि सकारात्मकरित्या व्हेंडिंगचे कायमस्वरूपी प्रमाणपत्र आणि ओळखपत्र जारी करण्यासाठी सरकारकडून ULB ला प्रोत्साहन दिले जाते.
४. शहरी स्थानिक संस्थेच्या भौगोलिक मर्यादेत विक्री करणारे विक्रेते. आणि त्यांना ULB किंवा टणक द्वारे यासाठी शिफारस पत्र जारी केले जाते.
प्रधानमंत्री स्वानिधी योजनेअंतर्गत कर्ज देणारी बँक:-
- अनुसूचित व्यावसायिक बँक
- प्रादेशिक ग्रामीण बँका
- लहान वित्त बँक
- सहकारी बँक
- नॉन बँकिंग फायनान्स कंपन्या
- मायक्रोफायनान्स संस्था
- बचत गट बँका
- महिला निधी इ.
स्वानिधी योजनेचा पात्र लाभार्थी:-
- नाईची दुकाने
- शू नॉट्स (मोची)
- पान दुकाने (पनवारी)
- लाँड्री दुकाने
- भाजी विक्रेता
- फळ विक्रेता
- खाण्यास तयार स्ट्रीट फूड
- चहाची टपरी
- ब्रेड-डंपलिंग आणि अंडी विक्रेता
- कपडे विकणारे
- फेरीवाले
- पुस्तक/स्टेशनरी इंस्टॉलर
- कारागीर उत्पादने
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना प्रोतसाहन रक्कम:-
जर एखाद्या लाभार्थीने नियमितपणे वेळेवर कर्जाची परतफेड केली तर त्याला वार्षिक सात टक्के दराने व्याज अनुदान मिळते.जर एखाद्या लाभार्थ्याने कर्ज भरण्यासाठी डिजिटल व्यवहार केला तर त्याला वर्षभरात १२०० रुपयांचा कॅशबॅक दिला जातो.तसेच वेळेवर पेमेंट केल्यावर लाभार्थी कर्जासाठी पुन्हा अर्ज करू शकतो.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना या योजनेचे योग्य व्यवस्थापन करण्यासाठी स्मॉल इंडस्ट्रीज डेव्हलपमेंट बँक ऑफ इंडिया (सिडबी) ला योजनेच्या अंमलबजावणीमध्ये भागीदार बनवण्यात आले आहे.
पंतप्रधान स्वनिधी योजनेसाठी महत्त्वाच्या गोष्टी:-
१. सर्वप्रथम कर्जदाराचा मोबाईल क्रमांक आधारशी लिंक करणे आवश्यक आहे.
२. हे कर्ज २४ मार्च २०२० पूर्वी किंवा त्यापूर्वी अशा कामात गुंतलेल्या लोकांनाच मिळेल.
३. या कर्जाचा प्लॅन कालावधी फक्त मार्च २०२२ पर्यंत आहे त्यामुळे ज्यांना याची गरज आहे त्यांनी येत्या ४ महिन्यांत कर्ज घेण्याची प्रक्रिया पूर्ण करावी.
४. शहरी असो की निमशहरी ग्रामीण रस्त्यावरील विक्रेते हे कर्ज मिळवू शकतात.
५. या कर्जाच्या व्याजावर सबसिडी उपलब्ध आहे ती थेट कर्जदाराच्या खात्यात तिमाही आधारावर हस्तांतरित केली जाते.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना मोबाइल अँप:-
प्रधानमंत्री स्वानिधी योजनेअंतर्गत देशातील रस्त्यावरील विक्रेत्यांसाठी १७ जुलै २०२० रोजी प्रधानमंत्री स्वनिधी अँप लाँच करण्यात आले आहे. आता देशातील विक्रेते थेट लिंकद्वारे त्यांच्या स्मार्टफोनवर प्रधानमंत्री स्वनिधी मोबाइल अँप डाउनलोड आणि स्थापित करू शकतात आणि स्वतःचा रोजगार सुरू करण्यासाठी या योजनेअंतर्गत सहजपणे अर्ज करू शकतात. रस्त्यावरील विक्रेत्यांकडून कर्ज अर्ज सोर्सिंग आणि त्यावर प्रक्रिया करण्यासाठी हे नवीन अँप विकसित करण्यात आले आहे.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना कागदपत्रे:-
- अर्जदार भारतीय रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
- अर्जदाराचे आधार कार्ड
- मतदार ओळखपत्र
- बँक खाते पासबुक
- मोबाईल नंबर
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना अर्ज करण्याची अंतिम तारीख:-
प्रधानमंत्री स्वानिधी योजनेसाठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख मार्च २०२२ पर्यंत आहे.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना ऑनलाईन नोंदणी:-
१. अर्ज करण्यासाठी प्रथम PMSVANidhi ला भेट द्या.
२. मुख्यपृष्ठावर उपलब्ध असलेल्या कर्जासाठी अर्ज करा बटणावर क्लिक करा.
३. आता तुमचा मोबाईल नंबर टाकून लॉगिन करा
४. त्यानंतर अर्ज भरा आणि अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रे जमा करा.
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना लाभ:-
स्वनिधी योजनेंतर्गत कर्ज देण्याची प्रक्रिया २ जुलै २०२० रोजी सुरू करण्यात आली असून त्यापैकी ४८,००० हून अधिक पथविक्रेत्यांना योजनेअंतर्गत कर्ज उपलब्ध करून देण्यात आले आहे. आत्तापर्यंत सब निधी योजनेने ५ लाखांचा टप्पा ओलांडला आहे आणि लॉकडाऊनमुळे ४१ दिवसात या योजनेत १,००००० हून अधिक लोकांनी कर्जासाठी अर्ज केले आहेत.