प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना काय आहे:-
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनेंतर्गत आपल्या देशातील सर्व अल्पभूधारक आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना वृद्धापकाळात योग्य प्रकारे जगण्यासाठी सरकारकडून पेन्शन दिली जाईल. ही योजना केंद्र सरकारने ३१ मे २०१९ पासून सुरू केली आहे. या प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना अंतर्गत देशातील लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना वयाची ६० वर्षे पूर्ण झाल्यावर दरमहा ३००० रुपये पेन्शनची रक्कम दिली जाईल. या योजनेला किसान पेन्शन योजना असेही म्हणतात.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना अंतर्गत अर्ज करणाऱ्या लाभार्थींचे वय केवळ १८ ते ४० वर्षे असावे. केंद्र सरकार २०२२ पर्यंत या योजनेंतर्गत ५ कोटी लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना कव्हर करेल. या किसान मानधन योजनेचा लाभ २ हेक्टर किंवा त्यापेक्षा कमी शेतीयोग्य जमीन असलेल्या लाभार्थ्यांना देखील दिला जाईल. या योजनेंतर्गत लाभार्थ्याचा कोणत्याही कारणाने मृत्यू झाल्यास लाभार्थीच्या पत्नीला दरमहा १५०० रुपये दिले जातील.
योजनेत समाविष्ट असलेल्या सर्व लाभार्थ्यांना दरमहा प्रीमियम भरावा लागतो. १८ वर्षे लाभार्थी २०० रुपये, मासिक ५५ रुपये लाभार्थी ४० वर्षे त्यांना एक प्रीमियम भरावे लागेल म्हणून प्रीमियम अदा जे शेतकरी योजनेचा लाभ वय ६० वर्षे असल्याचे लागू शकतात. यासाठी लाभार्थीचे बँक खाते असण्यासोबतच आधार कार्ड खात्याशी लिंक करणेही आवश्यक आहे. यानंतर या योजनेतील लाभार्थी वयाची ६० वर्षे पूर्ण केल्यानंतर निवृत्ती वेतन थेट त्यांच्या बँक खात्यात हस्तांतरित करण्याची योजना आखण्यात आली आहे.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना:-
किसान पेन्शन योजनेंतर्गत अर्ज करणाऱ्या लाभार्थ्यांना दरमहा प्रीमियम भरावा लागेल. ज्या लाभार्थींचे वय १८ वर्षे पूर्ण झाले आहे त्यांना दरमहा रु.५५ चा प्रीमियम भरावा लागेल आणि ४० वर्षे पूर्ण झालेल्या लाभार्थ्यांना रु.२०० चा प्रीमियम भरावा लागेल. तरच वयाच्या ६०व्या वर्षी तो या योजनेचा लाभ घेऊ शकतो.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना अंतर्गत लाभार्थीचे बँक खाते असावे आणि बँक खाते आधार कार्डशी जोडलेले असावे. या योजनेंतर्गत वृद्धापकाळात दिलेली रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात वर्ग केली जाईल.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनेची वैशिष्ट्ये:-
१. या योजनेंतर्गत केंद्र सरकार वयाच्या ६० वर्षांनंतर अल्पभूधारक आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना ३००० रुपये मासिक पेन्शन देईल.
२. ही योजना प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना ही देशभरातील सर्व लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी एक ऐच्छिक आणि योगदान देणारी पेन्शन योजना आहे.
३. योजनेच्या माध्यमातून देशातील ५ दशलक्ष लाभ लहान व अत्यल्प शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचतील
४. प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना अर्जदाराचे वय १८ ते ४० वर्षे असणे आवश्यक आहे. या योजनेंतर्गत १८ ते ४० वर्षे वयोगटातील लाभार्थ्यांना दरमहा ५५ ते २०० रुपये प्रीमियम भरावा लागेल.
५. या योजनेअंतर्गत जीवन विमा महामंडळ नोडल एजन्सी म्हणून काम करते.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनेचे फायदे:-
१. जर एखाद्या पात्र ग्राहकाने योजनेत सामील झाल्याच्या तारखेपासून दहा वर्षांपेक्षा कमी कालावधीत या योजनेतून पैसे काढले तर त्याने दिलेले योगदान त्याला देय व्याजाच्या बचत बँक दरासह परत केले जाईल.
२. जर एखादा पात्र सदस्य योजनेत सामील झाल्याच्या तारखेपासून दहा वर्षे किंवा त्याहून अधिक कालावधी पूर्ण झाल्यानंतर बाहेर पडला परंतु त्याचे वय साठ वर्षे पूर्ण होण्याआधी तर त्याच्या योगदानाची रक्कमही त्याला परत केली जाईल कारण त्याने प्रत्यक्षात जमा केले आहे. व्याज पेन्शन फंड किंवा बचत बँक व्याजदर यापैकी जे जास्त असेल त्यातून कमावले.
३. जर एखाद्या पात्र सदस्याने नियमित योगदान दिले असेल आणि कोणत्याही कारणास्तव त्याचा मृत्यू झाला असेल तर त्याच्या/तिच्या जोडीदाराला नियमित योगदानाच्या देयकासह लागू असलेल्या किंवा जमा झालेल्या व्याजासह योजना सुरू ठेवण्याचा हक्क असेल. पेन्शन फंडाद्वारे किंवा बचत बँक व्याजदर यापैकी जे जास्त असेल ते प्रत्यक्षात प्राप्त झाल्याप्रमाणे ग्राहकाने केलेले
४. ग्राहक आणि तिच्या जोडीदाराच्या मृत्यूनंतर निधी परत निधीमध्ये जमा केला जाईल.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनेसाठी अपात्र व्यक्ती:-
१. राष्ट्रीय पेन्शन योजना कर्मचारी राज्य विमा महामंडळ योजना कर्मचारी निधी संघटना योजना इ. सारख्या इतर कोणत्याही सामाजिक सुरक्षा योजनांतर्गत समाविष्ट असणे आवश्यक आहे.
२. कामगार आणि रोजगार मंत्रालयाने प्रधानमंत्री श्रम योगी योजना आणि प्रधानमंत्री वय वंदना योजनेसाठी निवडलेले शेतकरी.
३. याशिवाय उच्च आर्थिक स्थितीतील लाभार्थींच्या खालील श्रेणी योजनेअंतर्गत लाभासाठी पात्र नसतील.
४. सर्व संस्थात्मक जमीनधारक
५. सर्व व्यक्ती ज्यांनी मागील मूल्यांकन वर्षात आयकर भरला होता. डॉक्टर, अभियंता, वकील, चार्टर्ड अकाउंटंट आणि वास्तुविशारद यांसारखे व्यावसायिक
किसान पेन्शन योजना अर्जदार शेतकर्‍याच्या मृत्यूवर पत्नीला पेन्शन:-
जर शेतकरी मरण पावला तर शेतकरी पत्नीला कौटुंबिक पेन्शन म्हणून ५०% पेन्शन मिळण्याचा हक्क असेल. जर शेतकऱ्यांना या योजनेत नियमितपणे हातभार लावला असेल आणि ६० वर्षे वयाच्या होण्यापूर्वी कोणत्याही कारणास्तव कायमस्वरुपी अपंग झाला असेल आणि योजनेअंतर्गत आपले योगदान चालू ठेवण्यास असमर्थ असेल तर शेतकरी पत्नीला नंतर पैसे देऊन योजना पुढे चालू ठेवण्याचा हक्क असेल. अशा शेतकर्‍याची पत्नी आपली इच्छा असल्यास योजनेतून बाहेर पडू शकते. अशा परिस्थितीत पेन्शन फंडाद्वारे प्राप्त झालेल्या किंवा जतन केलेल्या दराने व्याज देखील दिले जाईल.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना पात्रता:-
१. या योजनेमध्ये देशातील कोणत्याही अत्यल्प आणि अल्पभूधारक शेतकरी गुंतवणूक करु शकतात.
२. लाभार्थ्याचे वय हे किमान १८ ते कमाल चाळीस वर्षे असावे.
३. तसेच त्याच्याकडे दोन हेक्टर किंवा त्याहून कमी शेतजमीन असावी.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजनेचे स्वरूप:-
या योजनेमध्ये नियमानुसार एखादा शेतकरी १८ वर्षे वयाचा असेल तर त्याला दरमहा ५५ किंवा वर्षाकाठी ६६० रुपये जमा करावे लागतात. त्यानंतर संबंधित लाभार्थ्याने वयाची साठ वर्षे पूर्ण केल्यावर त्याला दरमहा तीन हजार रुपये पेन्शन मिळेल. या योजनेमध्ये सरकारने प्रत्येक वयोगटातील व्यक्तीसाठी जमा करण्यासाठी ची वेगवेगळी रक्कम दरमहा प्रमाणे निश्चित केली आहे. या योजनेचे सगळ्यात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे या योजनेमध्ये आपण स्वत जेवढे पैसे जमा करतो तेवढे पैसे सरकारही जमा करते.
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना या योजनेचे महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे जर लाभार्थ्यांनी योजना मध्ये सोडली किंवा पैसे जमा करणे थांबवले तर जमा केलेले पैसे सुरक्षित राहतात तसेच जमा केलेल्या रकमेवर बचत खात्यावर मिळणाऱ्या व्याजा इतके व्याज मिळते. जर पॉलिसीधारक शेतकऱ्याचा मृत्यू झाला तर त्याच्या पत्नीला ५० टक्के पैसे मिळत राहतात.
प्रधानमंत्री किसान पेन्शन/ मानधन योजनेसाठी लागणारे आवश्यक कागदपत्रे:-
१. लाभार्थ्याचे स्वतःचा आधार कार्ड
२. ओळखपत्र
३. लाभार्थ्यांची वयाचे प्रमाणपत्र
४. लाभार्थ्याच्या उत्पन्नाचा दाखला
५. लाभार्थ्याच्या नावे असलेल्या शेताचा सातबारा उतारा
६. बँक खाते पासबुक
७. मोबाईल नंबर आणि पासपोर्ट आकाराचा फोटो
प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया:-
१. सर्वप्रथम तुम्हाला प्रधानमंत्री किसान मानधन योजना online portal वर जावे लागेल.
२. यानंतर तुम्हाला लॉगिन बटणावर जाऊन लॉगिन करावे लागेल.
३. लॉगिन युजींग मोबाईल नंबर वर क्लिक करा आणि तुमचा फोन नंबर टाका हा नंबर तुमच्या नोंदणीशी जोडला जाईल.
४. तुमच्या नंबरवर एक ओटीपी येईल जो तुम्ही या रिकाम्या बॉक्समध्ये भरून त्यावर क्लिक करू शकता.
५. अर्ज तुमच्या समोर उघडेल.
६. फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व माहिती अचूक भरा.
७. त्यानंतर ‘सबमिट’ बटणावर क्लिक करून फॉर्म सबमिट करा.
८. तुमचा अर्ज पूर्ण होईल अर्ज पूर्ण झाल्यानंतर त्याची प्रिंटआउट काढा जी तुम्हाला भविष्यात उपयोगी पडेल.