This content has been archived. It may no longer be relevant
भारतात मुलींच्या शिक्षणाचे प्रमाण कमी आहे हे तुम्हाला माहिती आहेच. विशेषतः भारतात मुलींचे शिक्षण अर्ध्यावरच बंद केले जाते. यामागे अनेक सामाजिक-आर्थिक आणि देशांतर्गत कारणे आहेत. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजना सुरू करण्यात आली आहे. कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय हे मुलींच्या शिक्षणाला प्रोत्साहन देणाऱ्या निवासी शाळांच्या मालिकेचा एक भाग म्हणून भारत सरकारने २००६-०७ मध्ये सुरू केले होते.
देशात एकूण ७५० कस्तुरबा गांधी विद्यालये उघडण्याचे लक्ष्य ठेवण्यात आले होते. या योजनेंतर्गत मुलींना १२वीपर्यंत शिक्षणासाठी वसतिगृहाची सुविधा उपलब्ध करून दिली जाईल. मुलींना उच्च शिक्षण देणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. भारतात अशी अनेक राज्ये आहेत पैशांअभावी मुलींना शिक्षण दिले जात नाही. या मुलींना शिक्षण मिळावे यासाठी कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजनेची पायाभरणी करण्यात आली आहे. उर्वरित भारतातील सर्व मुलींना उच्च शिक्षण दिले जाऊ शकते.
सर्व शिक्षा अभियानांतर्गत या योजनेत अनुसूचित जाती जमाती मागासवर्गीय समाजातील मुलींना प्राधान्य दिले जाणार आहे. या योजनेत सर्व मुलींना शिक्षणासोबतच जेवणाची व्यवस्थाही करण्यात येणार आहे.कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय (कग्ब्व) सर्व शिक्षा अभियान राष्ट्रीय बालिका शिक्षण कार्यक्रम आणि महिला सामाख्या कार्यक्रमांतर्गत तयार करण्यात आले आहे.कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालयात ७५ शिकणाऱ्या मुलींपैकी % SC, ST मागासवर्गीय आणि अल्पसंख्याक गटातून येतात तर २५% जागा BPL कुटुंबातील मुलींसाठी राखीव आहेत.
कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजना उद्देश:-
१. कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालयाचे मुख्य उद्दिष्ट हे वंचित वर्गातील मुलींना निवासी शाळेद्वारे दर्जेदार प्राथमिक शिक्षण देणे हा आहे.
२. याशिवाय शाळेत संगणकासंबंधीचे शिक्षण दिले जाते. प्रत्येक विद्यार्थिनीला दरमहा १०० रुपये खिशातून खर्च मिळतात. अभ्यासाव्यतिरिक्त शिवणकाम विणकाम चित्रकला इत्यादी कामे शाळेतच शिकवली जातात.
३. मुलीला कस्तुरबा गांधी निवासी मुलींच्या शाळेत पाठवता यावे म्हणून पालक/पालकांना प्रेरित करणे.
४. शाळाबाह्य (नोंदणी न झालेल्या/वाया गेलेल्या) आणि १० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या मुलींवर प्रामुख्याने लक्ष केंद्रित करणे.
५. एका ठिकाणाहून दुस-या ठिकाणी जात असलेल्या जाती किंवा समाजातील मुलींवर विशेष लक्ष दिले पाहिजे.
६. कस्तुरबा गांधी निवासी कन्या विद्यालयात ७५ टक्के SC/ST/अत्यंत मागासवर्गीय आणि अल्पसंख्याक समाजातील मुली आणि २५ टक्के दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबातील मुलींची प्राधान्याच्या आधारावर नोंदणी.
कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजना वैशिष्ट्ये:-
- सर्व मुलींना मोफत शिक्षण देणे.
- सर्व मुलींसाठी घरे उपलब्ध करून देणे.
- मुलींसाठी मोफत पुस्तके व शैक्षणिक साहित्य देणे.
- कठीण परिस्थितीत राहणाऱ्या मुलींना निवासी शाळेद्वारे दर्जेदार प्राथमिक शिक्षण देणे.
- मुलींच्या पालकांना/पालकांना मुलींना शाळेत पाठवण्यासाठी प्रवृत्त करणे.
- एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जाणाऱ्या जाती किंवा समुदायातील मुलींवर विशेष लक्ष.
- मुलींना शालेय गणवेश स्वेटर शूज मोजे इत्यादी मोफत देणे.
- शाळाबाह्य (नोंदणी न झालेल्या) आणि १० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या मुलींकडे लक्ष द्या.
- मुलीला दैनंदिन वापराच्या वस्तू इत्यादी पुरवणे.
- १००/- प्रत्येक महिन्याला मुलीच्या वैयक्तिक बँक खात्यात जमा केले जावे जेणेकरून तिच्या काही गरजा भागवता येतील.
कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजना पात्रता:-
१. विद्यार्थिनी मान्यताप्राप्त शाळेतून ५वी उत्तीर्ण असावी.
२. यावेळी सहावी उत्तीर्ण विद्यार्थिनीही इयत्ता सातवीसाठी अर्ज करू शकतात.
३. ज्या विद्यार्थ्यांना या शाळेत प्रवेश घ्यायचा आहे. ते अनुसूचित जाती अनुसूचित जमाती किंवा मागासवर्गीय असावेत.
४. जागा रिक्त राहिल्यास सामान्य श्रेणीतील मुलींनाही प्रवेश दिला जाईल. या शाळेत मोफत निवासी वसतिगृह शिक्षण वाचन साहित्य दप्तर गणवेश इ.
कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजना प्रवेश 2024:-
- कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय (कग्ब्व) मध्ये प्रवेश घेण्यासाठी दरवर्षी परीक्षा घेतली जाते.
- त्यापैकी उच्च श्रेणीतील मुलींना प्राथमिक प्रवेश दिला जातो.
Here, we cover a small piece of information about the कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालय योजना. For more information visit the Kasturba Gandhi Balika Vidyalaya Scheme official website. Stay tuned to get notified about the other Government schemes.