This content has been archived. It may no longer be relevant
आयुष्मान भारत योजना काय आहे ?
आयुष्मान भारत योजना किंवा प्रधान मंत्री जन आरोग्य योजना किंवा राष्ट्रीय आरोग्य संरक्षण योजना ही एक केंद्र सरकार पुरस्कृत योजना आहे जी आरोग्य व कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या आयुष्मान भारत मिशन अंतर्गत २०१८ मध्ये सुरू केली गेली. प्राथमिक माध्यमिक आणि तृतीयक आरोग्याची काळजी घेणाऱ्या प्रणालीमध्ये हस्तक्षेप करणे प्रतिबंधात्मक आणि प्रोत्साहनात्मक अशा दोन्ही आरोग्यांना संरक्षण देणे हेल्थकेअरला समग्रपणे संबोधित करण्यासाठी या योजनेचे उद्दीष्ट आहे.
आयुष्मान भारत योजना या योजनेमध्ये आरोग्य आणि निरोगीकरण केंद्रे आणि राष्ट्रीय आरोग्य संरक्षण योजना या दोन प्रमुख आरोग्य उपक्रमांचा समावेश आहे. या योजनेमधून लाभार्थ्यांना उपचारासाठी दरवर्षी ५ लाख रुपये इतकी रक्कम त्यांना त्यांच्या आरोग्य योजना मार्फत देण्यात येत असते.
२०१८ च्या वित्तीय अर्थसंकल्प अधिवेशनात ही योजना अर्थमंत्री अरुण जेटली यांनी जाहीर केली. या योजनेला प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना आणि मोदी केअर योजना म्हणूनही ओळखले जाते. आर्थिकदृष्ट्या दुर्बळ लोकांना (बीपीएल धारकांना) आरोग्य विमा प्रदान करणे हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे.
त्याखालील प्रत्येक कुटुंबासाठी ५ लाखांपर्यंत कॅशलेस आरोग्य विमा उपलब्ध करून देण्यात येईल. १० कोटी बीपीएल धारक कुटुंब (सुमारे ५० कोटी लोक) या योजनेचा लाभ घेण्यास सक्षम असतील. भारताचे पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी ह्यांनी १४ एप्रिल २०१८ रोजी बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या जयंतीच्या दिवशी छत्तीसगडच्या बिजापूर जिल्ह्यातून या योजनेचा शुभारंभ केला.
आयुष्मान भारत योजनेचे फायदे:
१. प्रधानमंत्री जनआरोग्य योजनेचा लाभ २०११ मध्ये झालेल्या सामाजिक आर्थिक व जातनिहाय जनगणनेतील ग्रामीण व नागरी भागातील वंचित व व्यवसाय निकषांवर आधारित कुटुंबाना मिळतो.
२. प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजने अंतर्गत सामाजिक आर्थिक व जातनिहाय जनगणनेत नोंद झालेल्या ८३.६३ लाख कुटुंबातील सदस्यांना संगणकीकृत ई-कार्ड चा वापर करुन योजनेत सूचीबद्ध असलेल्या रुग्णालयात उपचार घेता येतो.
३. आयुष्यमान भारत योजनेत ३० हजारांपासून तीन लाखांपर्यतचे उपचार घेता येतात.
४. पाच लाखांपर्यंत विमा संरक्षण मिळते.
५. आयुष्मान भारत योजना कागदपत्र विरहित योजना आहे.
आयुष्मान भारत योजनेची वैशिष्ट्ये:-
१. या योजनेंतर्गत केंद्र सरकार देशातील सर्व गरीब कुटुंबांना पाच लाख रुपयांपर्यंतचा आरोग्य विमा प्रदान करेल.
२. आयुष्मान भारत योजना या योजनेस पात्र असणारी कोणतीही गरीब व्यक्ती खाजगी किंवा शासकीय रुग्णालयात ५ लाख रुपयांपर्यंत मोफत उपचार घेऊ शकते.
३. या योजनेतर्गत देशातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बळ असणाऱ्या सुमारे ५० कोटी बीपीएल कुटुंबांना ५ लाख रुपयांपर्यंतचा आरोग्य विमा देण्यात येणार आहे. ह्यात जवळजवळ सर्व माध्यमिक आणि बरीच तृतीय रुग्णालये समाविष्ट आहेत.
४. या योजनेचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे बीपीएल कुटुंबाला शासना कडून ५ लाख रुपयांचा आरोग्य विमा देण्यात येईल.
५. या योजनेतर्गत पात्र लाभार्थींना शासनाने निवडलेल्या शासकीय व खासगी रुग्णालयात पाच लाख रुपयांपर्यंत मोफत उपचार मिळू शकतील.
६. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी लाभार्थ्यांकडे आयुष्मान भारत गोल्डन कार्ड असणे आवश्यक आहे.
७. एखाद्याचे नाव लाभार्थींच्या यादीमध्ये नसेल आणि ते या योजनेस पात्र असतील तर आयुष्मान मित्राच्या साहाय्याने या योजनेअंतर्गत त्याची नोंदणी केली जाऊ शकते. एवढेच नाही तर गोल्डन कार्डही रुग्णालयात बनवले जाते.
८. या योजनेत अनेक प्रकारच्या गंभीर आजारांवर उपचार केले जातील ज्यामध्ये रुग्णास रुग्णालयात दाखल करण्यापूर्वी आणि रुग्णालयातून सोडल्यानंतर होणारा खर्चही सरकारकडून खर्च करावा लागतो.
९. आयुष्मान भारत योजना या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी लाभार्थीचे आधार कार्ड आवश्यक आहे.
१०. आपल्या शहरातील किंवा खेड्यातील कोणत्या रुग्णालयाला या योजनेचा लाभ मिळत आहे. रुग्णालयांची यादी पाहून आपण हे शोधू शकता.
११. या योजनेचा लाभ शासना कडून सुमारे ५० कोटी बीपीएल कुटुंबांना देण्यात येणार आहे.
आयुष्मान CAPF आरोग्य विमा योजना:-
आयुष्मान CAPF आरोग्य विमा योजना भारत सरकारने २३ जानेवारी २०२१ रोजी प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजनेअंतर्गत सुरू केली आहे. या योजनेंतर्गत देशातील सर्व शक्तिशाली पोलीस दलातील कर्मचाऱ्यांना आरोग्य विमा दिला जाईल. नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांच्या जयंतीनिमित्त ही योजना सुरू करण्यात आली आहे.
आपल्या देशाचे गृहमंत्री श्री अमित शहा यांनी आयुष्मान CAPF आरोग्य विमा योजना जाहीर केली आहे. त्यांनी या प्रसंगी ७ केंद्रीय सशक्त पोलीस दलातील काही कर्मचाऱ्यांना आयुष्मान CAPF हेल्थ कार्डचे वाटप केले आहे. CAPF आसाम रायफल्स आणि राष्ट्रीय सुरक्षा रक्षकांच्या सुमारे २८ लाख जवानांना आयुष्मान साफ योजनेचा लाभ होणार आहे.
आयुष्मान भारत योजना सुविधा:-
- मानसिक आजारावर उपचार
- वृद्ध रुग्णांसाठी आपत्कालीन काळजी आणि सुविधा
- प्रसूतीदरम्यान महिलांसाठी सर्व सुविधा आणि उपचार दंत काळजी
- मुलासाठी संपूर्ण आरोग्य सेवा
- वृद्ध लहान मुले महिला यांच्या आरोग्याकडे विशेष लक्ष द्यावे
- प्रसूतीदरम्यान महिलांना ९००० रुपयांपर्यंत सूट मिळते
- नवजात आणि बाल आरोग्य सेवा
- टीव्ही रुग्णांच्या उपचारासाठी सरकारने ६०० कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे.
- रुग्णाला दाखल करण्यापूर्वी आणि डिस्चार्ज झाल्यानंतरही सर्व खर्च सरकार करणार आहे.
आयुष्मान भारत योजनेचे महत्वाचे मुद्दे:-
१. आयुष्मान भारत योजना या योजनेंतर्गत औषधांची किंमत शासनाकडून दिली जाणार असून कर्करोग हृदयविकार किडनी व यकृताचे आजार वैद्यकीय शस्त्रक्रिया वैद्यकीय व डेकेअर उपचार मधुमेह यासह १३५० आजारांवर उपचार केले जाणार आहेत.
२. प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना २०२२ अंतर्गत देशातील नागरिकांना एक गोल्डन कार्ड प्रदान केले जात आहे ज्याच्या मदतीने लोक पॅनेलमधील रुग्णालयांमध्ये मोफत उपचार घेऊ शकतात.
३. प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना किंवा आयुष्मान भारत योजनेचा उद्देश गरिबांवरचा आर्थिक भार कमी करणे हा आहे.
४. प्रधानमंत्री आयुष्मान भारत योजना २०२२ द्वारे देशातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल गरीब कुटुंबांना आरोग्य विमा प्रदान करून आर्थिक मदत केली जाते.
आयुष्मान भारत योजनेतील लाभार्थ्यांची पात्रता (ग्रामीण भागासाठी):-
- ग्रामीण भागात कच्चा घर असावे
- कुटुंबाची प्रमुख स्त्री असावी
- कुटुंबात एक अपंग व्यक्ती असावी १६-५९ वयोगटातील कोणताही प्रौढ नसावा
- व्यक्ती काम करते
- मासिक उत्पन्न १०००० पेक्षा कमी असावे
- असहाय्य
- भूमिहीन
- याशिवाय ग्रामीण भागात बेघर भीक मागत किंवा बंधपत्रित मजुरी करणाऱ्या व्यक्तीचा आयुष्मान भारत योजनेत समावेश केला जाईल.
आयुष्मान भारत योजना लाभार्थी पात्रता (शहरी क्षेत्रासाठी):-
आयुष्मान भारत योजना शहरी क्षेत्रासाठी कचरा उचलणारी व्यक्ती फेरीवाला मजूर पहारेकरी मोची सफाई कामगार शिंपी ड्रायव्हर दुकानातील कामगार रिक्षाचालक पोर्टर रिड्यूसर पेंटर कंडक्टर मिस्त्री वॉशर इ.किंवा ज्या लोकांचे मासिक उत्पन्न १० पेक्षा कमी आहे ते आयुष्मान योजनेत सामील होऊ शकतील.
आयुष्मान भारत योजनेत कोण सामील होऊ शकत नाही:-
१. ज्या व्यक्तीकडे दोन चाकी तीन चाकी किंवा चार चाकी वाहन आहे असे व्यक्ती या योजनेसाठी पात्र नाहीत.
२. ज्या कुटुंबातील व्यक्ती सरकारी नोकरी करत आहेत.
३. जय कुटुंबातील सदस्य १० ००० रुपयांपेक्षा जास्त कमवत असेल.
४. जर तुम्ही कर चुकवत असाल तर तुम्ही या योजनेसाठी अपात्र आहेत.
५. जात्यांच्यकडे ५० ००० पेक्षा जास्त लिमिट वाले किसान डेबिट कार्ड आहे.
६. जय व्यक्तीचे ३ पेक्षा जास्त खोल्या असलेले घर असेल.
७. ज्या व्यक्तींकडे ५ एकर पेक्षा जास्त संचित जमीन आहे.
आयुष्मान भारत योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे:-
- कुटुंबातील सर्व व्यक्तींची आधार कार्ड.
- रेशन कार्ड
- लाभार्थ्याच्या पत्ता
- मोबाइल नंबर
आयुष्मान भारत योजना ऑनलाईन अर्ज:-
१. सर्वप्रथम लाभार्थ्यांना आयुष्मान भारत योजना अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या. AyushmanBharatYojana
२. या होम पेजवर तुम्हाला आम इ एलिजिबल चा पर्याय दिसेल तुम्हाला या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल. ऑप्शनवर क्लिक केल्यानंतर तुमच्या समोर पुढील पेज ओपन होईल.
३. या पेजवर तुम्ही लॉगिन फॉर्म उघडाल या फॉर्ममध्ये तुम्हाला तुमचा मोबाइल नंबर टाकावा लागेल. त्यानंतर तुम्हाला जनरेट ओटीपीच्या बटणावर क्लिक करावे लागेल. त्यानंतर तुमच्या दिलेल्या मोबाइल नंबरवर एक ओटीपी क्रमांक येईल.
४. तुम्हाला उत्प बॉक्समध्ये उत्प भरावा लागेल.
५. यानंतर तुमच्या समोर पुढील पेज उघडेल. तुमच्या लाभार्थीचे नाव शोधण्यासाठी खाली काही पर्याय दिलेले असतील. इच्छित पर्यायावर क्लिक करून तुमचे नाव शोधा.
६. यानंतर विचारलेले सर्व तपशील द्यावे लागतील. अशा प्रकारे शोध परिणाम तुमच्या स्क्रीनवर प्रदर्शित होईल. त्यानंतर तुम्हाला आयुष्मान भारत योजनेच्या यादीमध्ये तुमचे नाव दिसेल.