This content has been archived. It may no longer be relevant
आत्मनिर्भर भारत योजना काय आहे:-
कोरोना संकटामुळे देशाला झालेल्या नुकसानातून बाहेर काढण्यासाठी स्वावलंबी भारत अभियान सुरू करण्यात आले. १ फेब्रुवारी २०२१ रोजी आपल्या देशाच्या अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी केंद्रीय अर्थसंकल्प जाहीर केला. या अर्थसंकल्पात आत्मनिर्भर भारत अभियानाबाबत काही खास गोष्टी सांगण्यात आल्या आहेत.
कोरोना विषाणूच्या संसर्गामुळे अर्थव्यवस्था मजबूत करण्यासाठी स्वावलंबी भारत मोहीम गेल्या वर्षी सुरू करण्यात आली होती अशी घोषणा अर्थमंत्र्यांनी केली आहे. स्वावलंबी भारत मोहिमेअंतर्गत सरकार आणि रिझर्व्ह बँकेने २७.१ लाख कोटी रुपयांची गुंतवणूक केली आहे. ही रक्कम देशाच्या GDP च्या १३% आहे. अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी असेही सांगितले आहे की गेल्या वर्षी आत्मनिर्भर भारत मोहिमेची ३ पॅकेजेस सुरू करण्यात आली होती जी स्वतःमध्ये ५ मिनी बजेटच्या बरोबरीची होती.
आत्मनिर्भर भारत अभियानांतर्गत सूक्ष्म लघु आणि मध्यम उद्योगांच्या कल्याणासाठी एकूण १६ घोषणा करण्यात आल्या; शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट करण्याच्या ११ घोषणांसह गरीब मजूर आणि शेतकऱ्यांसाठी अनेक घोषणा करण्यात आल्या. पॅकेजचा मोठा भाग कर्जाच्या स्वरूपात देण्याची योजना आहे. बँकांना कर्ज परत करण्याची हमी सरकार देईल. काही क्षेत्रांमध्ये व्याज दर २ टक्के भार सहन करेल. कर्जाची रक्कम सरकारकडून नव्हे तर बँकेतून जाईल. कोरोना संकटाच्या काळात एवढ्या मोठ्या पॅकेजची घोषणा करणारे भारत हे जगातील एकमेव राष्ट्र आहे.
आत्मनिर्भर भारत योजना खर्च:-
यावर्षी सर्वच राज्यांना कर महसूल योग्य रीतीने न आल्याने अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागले आहे. हे लक्षात घेऊन सरकारने भांडवली खर्चाला चालना देण्याचा निर्णय घेतला आहे. आत्मनिर्भर भारत अभियानांतर्गत , २७ राज्यांना वित्त मंत्रालयाने ९८७९ कोटी रुपयांचा भांडवली खर्च करण्याची परवानगी दिली आहे.
तामिळनाडू वगळता देशातील सर्व राज्ये या योजनेचा लाभ घेत आहेत. या योजनेला सर्व राज्य सरकारांकडून चांगला प्रतिसाद मिळाला आहे. आतापर्यंत सर्व राज्यांना पहिल्या हप्त्यात ४९३९.८ कोटी रुपये देण्यात आले आहेत. यासोबतच अनेक भांडवली खर्चाच्या प्रकल्पांनाही मंजुरी देण्यात आली आहे. जे आरोग्य ग्रामविकास पाणीपुरवठा पाटबंधारे वाहतूक शिक्षण आणि शहरी विकास या क्षेत्रात आहे.
आत्मनिर्भर भारत योजना ठळक मुद्दे:-
| योजनेचे नाव | आत्मनिर्भर भारत अभियान |
| लॉन्च केले | भारत सरकार |
| लाभार्थी | भारताचे नागरिक |
| वस्तुनिष्ठ | देशात आर्थिक परिस्थिती सुधारण्यासाठी |
| वर्ष | २०२० |
आत्मनिर्भर भारत योजना भाग:-
१. या योजनेचे तीन भाग आहेत. ईशान्य प्रदेश पहिल्या भागात येतो. ज्यासाठी २०० कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे. आसामची लोकसंख्या आणि भौगोलिक क्षेत्र लक्षात घेता ४५० कोटी रुपये आसामला देण्यात आले आहेत. दुसऱ्या भागात ती सर्व राज्ये येतात जी पहिल्या भागात नाहीत.
२. दुसऱ्या भागासाठी सरकारने ७५०० कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे. या योजनेच्या तिसऱ्या भागांतर्गत २००० कोटींची तरतूद करण्यात आली आहे.
३. या तिसर्‍या भागाची रक्कम फक्त त्या राज्यांनाच दिली जाईल जी राज्यांमध्ये सरकारने जाहीर केलेल्या चार सुधारणांपैकी किमान तीनची अंमलबजावणी करतात. या चार सुधारणा म्हणजे वन नेशन वन रेशन कार्ड इज ऑफ डुइंग बिझनेस रिफॉर्म अर्बन लोकल बॉडीज/युटिलिटी रिफॉर्म आणि पॉवर सेक्टर रिफॉर्म.
आत्मनिर्भर भारत योजना उद्दिष्टे:-
कोरोना विषाणूच्या संसर्गामुळे देशात लॉकडाऊन करण्यात आला होता हे आपणा सर्वांना माहीत आहे. या परिस्थितीत देशातील नागरिकांची आर्थिक स्थिती अत्यंत बिकट झाली होती. ही आर्थिक स्थिती सुधारण्यासाठी सरकारने आत्मनिर्भर भारत अभियान सुरू केले. आत्मनिर्भर भारत अभियानाच्या माध्यमातून देशातील नागरिकांसाठी विविध प्रकारच्या योजना सुरू करण्यात आल्या. जेणेकरून देशाची आर्थिक स्थिती सुधारता येईल. स्वावलंबी भारत मोहिमेचा मुख्य उद्देश देशाची आर्थिक स्थिती सुधारणे हा आहे जेणेकरून देशाची अर्थव्यवस्था पूर्वीच्या स्थितीत आणता येईल.
आत्मनिर्भर भारत अभियानाचे ५ स्तंभ:-
१. अर्थव्यवस्था – एक अर्थव्यवस्था जी किरकोळ वाढीव बदल घडवून आणत नाही तर क्वांटम जंप आणते.
२. पायाभूत सुविधा – एक पायाभूत सुविधा जी आधुनिक भारताची ओळख बनली पाहिजे. परदेशी कंपन्यांना आकर्षित करण्यासाठी.
३. तंत्रज्ञान – आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अवलंब आणि समाजात डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर वाढविणारी प्रणाली.
४. लोकसंख्या – भारताची दोलायमान लोकसंख्या ही आपली शक्ती आहे स्वावलंबी भारतासाठी उर्जेचा स्रोत आहे.
५. मागणी – भारताला देशांतर्गत बाजारपेठ आणि मागणी आहे त्याचा पूर्ण क्षमतेने वापर करणे आवश्यक आहे.
आत्मनिर्भर भारत योजना वैशिष्ट्ये आणि फायदे:-
१. आपल्या देशाच्या अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी आत्मनिर्भर भारत अभियानाची घोषणा केली आहे.
२. देशाची अर्थव्यवस्था सुधारण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली आहे.
३. आत्मनिर्भर भारत अभियान मध्ये १२ नवीन घोषणा करण्यात आल्या आहेत. ज्याद्वारे अर्थव्यवस्था सुधारेल.
४. कोरोना व्हायरसच्या साथीमुळे स्वावलंबी भारत अभियान सुरू करण्यात आले.
५. या योजनेंतर्गत सर्व क्षेत्रांच्या विकासासाठी गुंतवणूक करण्यात आली आहे.
आत्मनिर्भर भारत १. ० अंतर्गत योजना:-
१. वन नेशन वन रेशन कार्ड
२. प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना
३. किसान क्रेडिट कार्ड योजना
४. प्रधानमंत्री मत्स्य संपदा योजना
५. नाबार्ड मार्फत शेतकर्‍यांसाठी इमर्जन्सी वर्किंग कॅपिटल फंडिंग
६. आंशिक क्रेडिट हमी योजना ७. डिस्कॉम्ससाठी तरलता इंजेक्शन
आत्मनिर्भर भारत २. ० अंतर्गत योजना:-
१. फेस्टिव्हल अॅडव्हान्स
२. LTC कॅश व्हाउचर
आत्मनिर्भर भारत ३. ० अंतर्गत योजना:-
१. स्वावलंबी भारत रोजगार योजना
२. आपत्कालीन क्रेडिट लाइन हमी योजना
३. स्वावलंबी उत्त्पादन लिंक्ड प्रोत्साहन योजना
४. प्रधानमंत्री आवास योजना
५. बांधकाम आणि पायाभूत सुविधा क्षेत्राला पाठिंबा
६. घर बांधणारे आणि घर खरेदी करणाऱ्यांना आयकर सवलत
७. कृषी अनुदान खत
८. पंतप्रधान गरीब कल्याण योजना
आत्मनिर्भर भारत योजना लाभार्थी:-
- शेतकरी
- गरीब नागरिक
- कारागीर
- प्रवासी मजूर
- कुटीर उद्योगात काम करणारे नागरिक
- लघु उद्योग
- मध्यमवर्गीय उद्योग
- मच्छिमार
- पशुपालन
- संगठीत आणि असंगठित क्षेत्रात काम करणारे व्यक्ती
आत्मनिर्भर भारत योजना आवश्यक कागदपत्रे:-
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
- आधार कार्ड
- बँक पासबुक फोटोस्टॅट
- पॅन कार्ड
- पात्रता प्रमाणपत्र
आत्मनिर्भर भारत योजना नोंदणी:-
१. सर्वप्रथम तुम्हाला आत्मनिर्भर भारत अभियानाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
२. आता तुमच्या समोर होम पेज ओपन होईल.
३. मुख्यपृष्ठावर तुम्हाला नोंदणी करण्यासाठी लिंकवर क्लिक करावे लागेल.
४. आता तुमच्या समोर एक नवीन चेहरा उघडेल ज्यामध्ये तुम्हाला तुमचे नाव ईमेल आयडी मोबाईल नंबर इत्यादी विचारलेली माहिती टाकावी लागेल.
५. यानंतर तुम्हाला क्रीट नव अकाउंट च्या लिंकवर क्लिक करावे लागेल.
६. अशा प्रकारे तुम्ही आत्मनिर्भर भारत अभियानाच्या पोर्टलवर तुमची नोंदणी करू शकाल.