This content has been archived. It may no longer be relevant
अंत्योदय अन्न योजना काय आहे ?
आपल्या देशात असे किती नागरिक आहेत ज्यांच्याकडे उत्पन्नाचा कोणताही स्तर नाही. या परिस्थितीत तो स्वत:साठी रेशन खरेदीही करू शकत नाही. हे लक्षात घेऊन केंद्र सरकारने अंत्योदय अन्न योजना सुरू केली आहे. अंत्योदय अन्न योजनेंतर्गत सर्व लाभार्थ्यांना अंत्योदय शिधापत्रिका दिली जाईल. याद्वारे लाभार्थ्यांना २० किलो गहू आणि १५ किलो तांदूळ असे ३५ किलो रेशन मिळू शकणार आहे. लाभार्थी गहू २ प्रति किलो आणि भात ३ प्रति किलो दराने खरेदी करू शकतात.
ज्यांच्याकडे उत्पन्नाचे कोणतेही स्थिर साधन नाही किंवा खूप गरीब आहेत तेच लोक अंत्योदय अन्न योजना या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. अन्न पुरवठा आणि ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाने २५ डिसेंबर २००० रोजी केंद्र सरकारद्वारे अंत्योदय अन्न योजना सुरू केली. सुरुवातीला १० लाख कुटुंबांचा या योजनेत समावेश करण्यात आला होता. आता दिव्यांगांचाही अंत्योदय अन्न योजनेत समावेश करण्यात आला आहे.
अंत्योदय अन्न योजना २०२१ चे फायदे:-
१. या योजनेचा लाभ देशातील अंत्योदय कार्डधारक आणि दिव्यांग व्यक्तींना मिळणार आहे.
२. लाभार्थ्यांना दरमहा माफक दरात अन्न पुरविले जाईल.
३. अंत्योदय अन्न योजना २०२१ अंतर्गत लाभार्थ्यांना ३५ किलो गहू २ रुपये प्रति किलो आणि तांदुळ ३ रुपये प्रति किलो दराने दिला जाईल.
४. अंत्योदय अन्न योजना प्रामुख्याने गरीबांसाठी राखीव असून शहरी व ग्रामीण भागातील गरीब कुटुंबांना या योजनेचा लाभ दिला जाणार आहे.
५. अंत्योदय परिवारासाठी निवडलेल्या अर्जदाराच्या कुटुंबाला “अंत्योदय रेशनकार्ड” मान्यता मिळविण्यासाठी एक अद्वितीय कोटा कार्ड प्रदान केले जाईल.
६. केंद्रीय मंत्री रामविलास पासवान म्हणतात की अंत्योदय अन्न योजना शिधापत्रिका आणि प्राधान्य कुटुंब शिधापत्रिकेचे लाभार्थी कोण असतील याची जबाबदारी राज्य सरकारची आहे.
७. आय योजनेचा विस्तार गरीब कुटुंबातील २.५० कोटी गरीबांना कव्हर करण्यासाठी करण्यात आला आहे.
अंत्योदय अन्न योजनेची वैशिष्ट्ये:-
१. अंत्योदय अन्न योजना २०२१ अंतर्गत लाभार्थ्यांना २ रुपये प्रति किलो गहू आणि ३ रुपये प्रति किलो तांदूळ दरमहा ३५ किलो धान्य खरेदी करता येईल.
२. अंत्योदय अन्न योजना ही प्रामुख्याने गरिबांसाठी राखीव असून या योजनेचा लाभ शहरी व ग्रामीण भागातील गरिबांना मिळणार आहे.
३. ही योजना सुरू झाल्यामुळे दारिद्र्यरेषेखालील जीवन जगणाऱ्या राज्यातील कुटुंबांचे जीवनमान सुधारेल.
४. आजच्या काळात २.५ कोटी कुटुंबांना अंतोदय अन्न योजनेचा लाभ मिळत आहे.
५. अंत्योदय परिवारासाठी निवडलेल्या अर्जदाराच्या कुटुंबियांना “अंत्योदय रेशन कार्ड” मान्यता मिळण्यासाठी एक अद्वितीय कोटा कार्ड प्रदान केले जाते.
अंत्योदय अन्न योजनेची उद्दिष्टे:-
आपल्या देशात अशी अनेक कुटुंबे आहेत ज्यांचे उत्पन्न हे योग्य साधन नाही आणि ते दारिद्र्यरेषेखाली आपले जीवन जगत आहेत. अशा लोकांना या योजनेअंतर्गत अन्न मिळू शकते. अंतोदय अन्न योजना २०२१ या उद्देशाने भारत सरकारने २००० मध्ये सुरू केली होती. ज्या अंतर्गत लाभार्थी कुटुंबांना शासकीय स्वस्त गल्ली दुकानातून बाजारानुसार दरमहा ३५ किलो धान्य अत्यंत स्वस्त दरात खरेदी करता येणार आहे.
याशिवाय आम्ही तुम्हाला सांगतो की भारतातील कोणत्याही राज्यात राहणारी पात्र कुटुंबे भारत सरकारद्वारे चालवल्या जात असलेल्या या योजनेचा लाभ घेऊ शकतील. याशिवाय या योजनेंतर्गत अपंग व विधवांनाही प्राधान्य देण्यात आले आहे. ज्या कुटुंबांकडे हे कार्ड आहे ते राज्य सरकारने निर्धारीत केलेल्या दारिद्र्य रेषेच्या नियमांपेक्षा चांगले जीवन जगतात, असे मानले जाते. या कुटुंबांना दर महिन्याला १० ते २० किलो अन्नधान्य मिळते. प्रत्येक राज्य सरकार तांदूळ, गहू, साखर आणि रॉकेलसाठी विशिष्ट प्रमाणात अनुदानीत दर निश्चित करत असते.
अंत्योदय अन्न योजना निवडक कुटुंबे:-
१. विधवा किंवा आजारी व्यक्ती/ अपंग/ ६० वर्षे व त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींची कुटुंबे ज्यांना उदरनिर्वाहाचे किंवा सामाजिक सहाय्याचे कोणतेही खात्रीशीर साधन नाही.
२. अर्जदार कुटुंबे दारिद्र्यरेषेखालील जीवन जगत आहेत.
३. भूमिहीन शेतमजूर अल्पभूधारक शेतकरी ग्रामीण कारागीर/कारागीर जसे कुंभार, विणकर, लोहार, नाई, चामडे कारागीर, झोपडपट्टीत राहणारे आणि अनौपचारिक क्षेत्रात काम करणारे.
४. दैनंदिन काम करणारे जसे की द्वारपाल, कुली, रस्त्यावरील विक्रेते, रिक्षाचालक, रिक्षावाले. मोहक ग्रामीण आणि शहरी भागात अशा प्रकारच्या इतर लोकांचा समावेश होतो.
अंत्योदय अन्न योजना मासिक धान्य:-
या योजनेचा लाभ घेणार्‍या कुटुंबांना अन्न विभागाशी संलग्न असलेल्या दुकानातून दरमहा ३५ किलो धान्य खरेदी करता येणार आहे.
अंत्योदय अन्न योजना धान्य किंमत:-
तांदूळ ३ रुपये प्रति किलो दराने आणि गहू २ रुपये प्रति किलो दराने घेता येईल.
अंत्योदय अन्न योजना आवश्यक पात्रता:-
१. कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न १५ रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी असावे.
२. या योजनेसाठी विधवा आणि अपंग देखील पात्र मानले जातील.
३. अर्जदार हा भारतातील कोणत्याही राज्यातील कायमचा रहिवासी असावा.
अंत्योदय अन्न योजना कुटुंबांच्या ओळखीसाठी निकष:-
भूमिहीन शेतमजूर, अल्पभूधारक शेतकरी, ग्रामीण कारागीर/कारागीर जसे कुंभार, चामडे कारागीर, विणकर, लोहार, सुतार, झोपडपट्टी आणि अनौपचारिक क्षेत्रातील कामगार जसे की द्वारपाल, कुली, रिक्षाचालक, रस्त्यावर विक्रेते, फुले विक्रेते आणि आरकेनास मोहक, चिंध्या वेचणारे, मोची, निराधार आणि अशा प्रकारच्या लोकांच्या इतर श्रेणी.
विधवा किंवा आजारी व्यक्ती / अपंग / 60 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींचे कुटुंब ज्यांना उदरनिर्वाहाचे किंवा सामाजिक समर्थनाचे कोणतेही निश्चित साधन नाही.
अंत्योदय अन्न योजना लाभार्थी (ग्रामीण विभाग):-
- इन्स्पेक्टर विधवा
- ग्रामीण कारागीर किंवा कारागीर जसे की कुमार विणकर लोहार सुतार आणि झोपडपट्टीत राहणारे.
- लहान आणि सीमांत शेतकरी
- १५ रुपयांपर्यंत वार्षिक उत्पन्न असलेली कुटुंबे
- भूमिहीन शेतमजूर
- वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन धारक
- शारीरिकदृष्ट्या अपंग व्यक्ती
अंत्योदय अन्न योजना लाभार्थी (शहरी विभाग):-
- १५ रुपयांपर्यंत वार्षिक उत्पन्न असलेली कुटुंबे
- झोपडपट्टीत राहणारा
- रिक्षाचालकांसारखे रोजंदारीवर काम करणारे
- फळ आणि फुले विक्रेते पदपथ मोकळे करतात
- घरगुती नोकर
- बांधकाम मजूर
- विधवा किंवा अपंग
- गारुडी
- रॅगपिकर
- मोची
अंत्योदय अन्न योजना रेशन कार्ड रंग:-
अंत्योदय अन्न योजनेच्या लाभार्थ्याना त्यांच्या पात्रतेनुसार वेगवेगळ्या रंगाचे रेशन कार्ड दिले जाते. या योजनेच्या लाभार्थ्याना पिवळ्या रंगाचे रेशन कार्ड दिले जाते.
अंत्योदय अन्न योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे:-
- आधार कार्ड
- नियुक्त प्राधिकरणाने जारी केलेल्या अंत्योदय रेशनकार्डसाठी अर्जदाराची निवड करावी.
- अर्जदाराकडून प्रतिज्ञापत्र की त्याच्याकडे यापूर्वी कोणतेही शिधापत्रिका नाही.
- अर्जदार दारिद्र्यरेषेखालील जीवन जगत असावा.
- पत्त्याचा पुरावा
- ओळख प्रमाणपत्र
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
- मोबाईल नंबर
- संबंधित पटवारीने दिलेले लाभार्थीचे उत्पन्न प्रमाणपत्र
अंत्योदय अन्न योजना ऑफलाइन लागू करण्याची प्रक्रिया:-
१. यासाठी तुम्ही प्रथम अन्न पुरवठा विभागात जाऊन अंत्योदय अन्न योजनेच्या अर्जाचा अर्ज मिळवा.
२. अर्ज भरल्यानंतर तुम्हाला त्यात विचारलेली सर्व माहिती भरावी लागेल जसे की नाव पत्ता उत्पन्नाचा मोबाईल क्रमांक इ.
३. सर्व माहिती भरल्यानंतर तुम्हाला अर्जामध्ये सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडणे आवश्यक आहे.
४. त्यानंतर तुम्हाला अर्ज भरावा लागेल.
५. सबमिट केल्यानंतर तुमच्या अर्जाची छाननी केली जाईल आणि तो/ती या योजनेअंतर्गत लाभ मिळवण्यास पात्र आहे की नाही याचा निर्णय विभागाच्या अधिकाऱ्याकडून घेतला जाईल.
या योजनेअंतर्गत अर्ज केल्यानंतर तुम्ही अर्जाची स्थिती आणि लाभार्थीमध्ये तुमचे नाव तपासू शकता.