This content has been archived. It may no longer be relevant
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम काय आहे?
देशातील बेरोजगार तरुणांना रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी केंद्र सरकारकडून प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजना सुरू करण्यात आली असून या योजनेअंतर्गत देशातील बेरोजगार तरुणांना स्वत:चा रोजगार सुरू करण्यासाठी १० ते २५ लाख रुपयांचे कर्ज दिले जाते. केंद्र शासनाच्या सुक्ष्म लघु व मध्यम उद्योग मंत्रालयामार्फत पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम ही नवीन योजना लागू केली असून सदर योजनेची अंमलबजावणी राज्यामध्ये खादी ग्रामोद्योग आयोग, खादी ग्रामोद्योग बोर्ड यांचे कार्यालयामार्फत ग्रामीण भागामध्ये व जिल्हा उद्योग केंद्रामार्फत शहरी व ग्रामीण भागात केली जाते.
प्रत्येक जिल्ह्यात बेरोजगारांसाठी प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम ही योजना राबविण्यात येते. पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (पी.एम.ई.जी.पी.) हा भारत सरकारचा एक पत-निगडित अनुदन कार्यक्रम आहे. हा कार्यक्रम प्रधानमंत्री रोजगार योजना(पी.एम.आर.वाय.) आणि ग्रामीण रोजगार निर्मिती कार्यक्रम(आर.ई.जी.पी.) या दोन योजनांच्या संगमाने सुरु करण्यात आला. ही योजना १५ ऑगस्ट २००८ ला सुरु करण्यात आली.
या योजनेअंतर्गत देशातील इच्छुक लाभार्थी ज्यांना त्यांचा रोजगार सुरू करण्यासाठी केंद्र सरकारकडून कर्ज घ्यायचे आहे त्यांना पीएमईजीपी कर्ज योजना 2024 अंतर्गत अर्ज करावा लागेल तरच त्याला या योजनेचा लाभ मिळू शकतो. या योजनेअंतर्गत अर्ज करणाऱ्या अर्जदाराचे वय १८ वर्षांपेक्षा जास्त असावे (अर्ज करणाऱ्या अर्जदाराचे वय १८ वर्षांपेक्षा जास्त असावे.) तो स्वत:चा रोजगार सुरू करू शकतो. सोसायटी नोंदणी कायदा १८६० अंतर्गत नोंदणीकृत कोणतीही संस्था पीएमईजीपी अंतर्गत मदतीसाठी पात्र मानली जाऊ शकते. जर एखाद्या व्यक्तीने प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजना अंतर्गत कर्ज घेतले , तर तुम्हाला तुमच्या श्रेणीनुसार कर्जाच्या रकमेवर सबसिडी देखील दिली जाईल.
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम मुद्दे:-
| योजनेचे नाव | प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम |
| सुरुवात केली | केंद्र सरकार द्वारे |
| लाभार्थी | देशातील बेरोजगार तरुण |
| वस्तुनिष्ठ | रोजगारासाठी कर्ज उपलब्ध करणे |
| अनुप्रयोग प्रणाली | ऑनलाइन |
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम उद्देश:-
ग्रामीण आणि शहरी भागात बेरोजगारीची समस्या सामान्य आहे हे आपणा सर्वांना माहीत आहे. हे लक्षात घेऊन सरकारने प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजना सुरू केली आहे. ग्रामीण व शहरी भागातील बेरोजगार नागरिकांना रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. या योजनेंतर्गत ज्या बेरोजगार नागरिकांना आपला रोजगार निर्माण करायचा आहे त्यांना कर्ज दिले जाईल. या योजनेच्या माध्यमातून बेरोजगारीचे प्रमाण कमी होऊन देशातील नागरिक स्वावलंबी होतील.
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम वैशिष्ट्ये:-
१. स्वयं रोजगाराच्या नव्या उद्योगांमार्फत/परियोजनातून/सूक्ष्म उद्योगाच्या माध्यमातून देशातील शहरी क्षेत्रांबरोबरच ग्रामीण क्षेत्रात देखील रोजगाराची हमी देणे.पारंपारिक/ ग्रामीण आणि शहरी कारागीरांना व बेरोजगार तरुणांना व्यापक स्वरुपात एकत्र आणणे आणि त्यांना यथासंभव त्यांच्या जागेतच स्वयंरोजगार मिळवून देणे.
२. पारंपारिक/ग्रामीण आणि शहरी कारागीरांना व बेरोजगार तरुणांना कायमस्वरुपी आणि टिकाऊ असा स्वयंरोजगार देणे जेणेकरुन त्या गावातील तरुण लोक शहराकडे जाणे टाळतील.
३. पारंपारिक कामगारांची पैसे मिळवण्याची क्षमता वाढविणे आणि तसेच ग्रामीण आणि शहरातील बेरोजगारांची संख्या कमी करणे आणि त्याच्या विकासात वाढ करणे.
पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम सबसिडी:-
१. या योजनेंतर्गत खुल्या प्रवर्गातील बेरोजगार युवकांना ग्रामीण विभागात उद्योग सुरू करण्यासाठी २५% अनुदान दिले जाणार असून शहरी विभागात उद्योग सुरू करण्यासाठी १५% अनुदान दिले जाणार असून यामध्ये तुम्हाला १०% पैसे स्वतः द्यावे लागतील.
२. विशेष श्रेणी / OBC (SC, ST, OBC) माजी सैनिक व्यक्तीला ग्रामीण विभागात उद्योग सुरू करण्यासाठी ३५% अनुदान दिले जाईल आणि शहरी विभागात उद्योग सुरू करण्यासाठी २५% अनुदान दिले जाईल आणि यामध्ये तुम्हाला ५% पैसे स्वतः मिळतील.
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम मापदंड:-
- १. राज्याचे मागासलेपण
- २. राज्य लोकसंख्या
- ३. पारंपारिक कौशल्ये आणि कच्च्या मालाची उपलब्धता
- ४. या योजनेंतर्गत प्रत्येक जिल्ह्यात ७५ प्रकल्पांना शासनाकडून पुरस्कार देण्यात येणार आहेत.
- ५. महिला, ST, SC, OBC, शारीरिकदृष्ट्या अक्षम आणि NER अर्जदारांना अधिक अनुदान दिले जाईल.
- ६. या योजनेची संपूर्ण प्रक्रिया शासनाने ऑनलाइन केली आहे.
- ७. अर्ज भरण्यापासून ते खात्यात पैसे जमा होईपर्यंत संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाइन केली जाईल.
प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम फायदे:-
१. या योजनेंतर्गत देशातील बेरोजगार तरुणांना स्वत:चा उद्योग आणि रोजगार सुरू करण्यासाठी केंद्र सरकारकडून १० लाख ते २५ लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज उपलब्ध करून दिले जाणार आहे.
२. या योजनेंतर्गत देशातील बेरोजगार तरुणांना त्यांच्या जातीनुसार व क्षेत्रानुसार अनुदानही दिले जाणार आहे.
३. पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजना अंतर्गत , देशातील शहरी आणि ग्रामीण भागातील बेरोजगार तरुणांना कर्ज दिले जाईल.
४. शहरी भागात प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रमासाठी नोडल एजन्सी जिल्हा उद्योग केंद्र आहे तर ग्रामीण भागात खादी आणि ग्रामोद्योग मंडळ शी संपर्क साधला जाऊ शकतो.
५. या योजनेचा लाभ ज्या बेरोजगार तरुणांना स्वत:चा रोजगार सुरू करायचा आहे त्यांनाच मिळणार आहे.
प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रमातंर्गत कोणते उद्योग सुरु करता येतील:-
- वन आधारित उद्योग
- खनिज आधारित उद्योग
- खादय क्षेत्र
- शेती आधारित
- अभियांत्रिकी
- रासायनिक आधारित उद्योग
- वस्त्रोद्योग (खादी वगळता)
- सेवा उद्योग
- अपारंपरिक ऊर्जा
प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम जात वर्ग यादी:-
- अनुसूचित जाती (SC)
- माजी सेवेकरी
- अनुसूचित जमाती (ST)
- अक्षम
- इतर मागासवर्गीय (OBC)
- उत्तर पूर्व राज्यातील लोक
- अल्पसंख्याक
- सीमावर्ती भागात आणि टेकड्यांवर राहणारे लोक
- महिला
प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम योज़न पात्रता:-
१. अर्जदार भारतीय रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
२. या योजनेतील अर्जदाराचे वय १८ वर्षांपेक्षा जास्त असावे.
३. अर्जदार किमान ८ वी पास असावा.
४. या योजनेंतर्गत नवीन व्यवसाय सुरू करण्यासाठीही हे कर्ज दिले जाणार आहे.जुना व्यवसाय पुढे नेण्यासाठी हे कर्ज दिले जात नाही.
५. कोणत्याही शासकीय संस्थेतून प्रशिक्षण घेतलेल्या व्यक्तीला या योजनेत प्रथम प्राधान्य दिले जाईल.
६. जर अर्जदाराला आधीपासून इतर कोणत्याही सबसिडी योजनेचा लाभ मिळत असेल तर त्या बाबतीतही तो पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम कर्ज योजना साठी अर्ज करू शकतो.
७. सहकारी संस्था आणि सेवाभावी संस्थांनाही या योजनेचा लाभ मिळणार आहे.
प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम अनुदान रक्कम:-
| श्रेणी | शहरी क्षेत्र | ग्रामीण क्षेत्र | स्वतःचे योगदान |
| सामान्य श्रेणी | एकूण प्रकल्प खर्चाच्या १५% | एकूण प्रकल्प खर्चाच्या २५% | एकूण प्रकल्प खर्चाच्या १०% |
| ST, SC OBC, अल्पसंख्याक महिला, शारीरिकदृष्ट्या अपंग, माजी सैनिक हिल आणि सीमा क्षेत्र, NER इ. | एकूण प्रकल्प खर्चाच्या २५% | एकूण प्रकल्प खर्चाच्या ३५% | एकूण प्रकल्प खर्चाच्या ५% |
प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम योजना आवश्यक कागदपत्रे:-
- अर्जदाराचे आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- जात प्रमाणपत्र
- पत्त्याचा पुरावा
- शैक्षणिक पात्रतेचे प्रमाणपत्र
- मोबाईल नंबर
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम ऑनलाईन नोंदणी:-
पहिली पायरी –
१. सर्वप्रथम अर्जदाराला योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल अधिकृत वेबसाइटला भेट दिल्यानंतर मुख्यपृष्ठ आपल्या समोर उघडेल.
२. या होम पेजवर तुम्हाला या होम पेजवर तुम्हाला प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम पर्यायाचा पर्याय दिसेल. या पेजवर तुम्हाला क्लिक करावे लागेल. ऑप्शनवर क्लिक केल्यानंतर तुमच्या समोर पुढील पेज ओपन होईल.
३. या पेजवर तुम्हाला प्रधानमंत्री रोजगार कार्यक्रम E-Potal चा पर्याय दिसेल.
४. तुम्हाला या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल. पर्यायावर क्लिक केल्यानंतर , तुम्हाला ऑनलाइन अर्ज फॉर्म ऑफ इंडिव्हिजुअल या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
५. यानंतर नोंदणी फॉर्म उघडेल. नोंदणी फॉर्ममध्ये तुम्हाला सर्व विचारलेल्या माहिती जसे की आधार कार्ड क्रमांक अर्जदाराचे नाव राज्य जिल्हा लिंग पात्रता मोबाइल क्रमांक ईमेल पॅन कार्ड क्रमांक जन्मतारीख पत्ता इत्यादी भराव्या लागतील.
दुसरी पायरी –
१. सर्व माहिती भरल्यानंतर तुम्हाला अर्जदाराचा डेटा जतन करा या बटणावर क्लिक करावे लागेल. त्यानंतर तुमच्या फॉर्मची प्रिंट काढा आणि तुमच्या जवळच्या KVIC/KVIB किंवा DIC मध्ये सबमिट करा ज्या अंतर्गत तुम्ही कर्जासाठी अर्ज केला आहे. KVIC/DIB/KVIB द्वारे निवडलेल्या नोडल एजन्सीद्वारे मुलाखतीची प्रक्रिया होईल.
२. जर तुमचा प्रकल्प निवडला असेल तर तो बँकेकडे पाठवला जाईल सर्व आवश्यक कागदपत्रे बँकेत जमा करावी लागतील.
३. बँक अर्जावर प्रक्रिया करेल आणि ते तुमच्या प्रकल्पाच्या ठिकाणाची तपासणी करतील बँक कर्ज मंजूर करेल. बँकेकडून त्यानंतरची मंजुरी घेईल आणि KVIC/KVIB/DIB मध्ये सबमिट करेल.
४. ईडीपी प्रशिक्षण प्राप्त करा ईडीपी प्रशिक्षण प्रशिक्षण प्रमाणपत्र KVIC/KVIB/DIB आणि बँकेत सबमिट करणे आवश्यक आहे. तुमची सबसिडी सरकारकडून बँकेला पाठवली जाईल.
Visit Pradhan Mantri Employment Generation Programme Official Website