This content has been archived. It may no longer be relevant
मध्यान्ह भोजन योजना 2024, कुपोषण हा देशाच्या प्रगतीतील सर्वात मोठा अडथळा आहे. तो देशाच्या विकासात मोठा अडथळा ठरतो. त्यामुळे ते मुळापासून नष्ट करण्याचा सरकारचा प्रयत्न आहे. हे लक्षात घेऊन भारत सरकारने सप्टेंबर २०१८ मध्ये संपूर्ण देशात पोशन अभियान सुरू केले. ही मोहीम विविध माध्यमातून चालवली जात आहे. महाराष्ट्र राज्यही कुपोषणापासून अस्पर्शित नाही. विद्यार्थी हे देशाचे भविष्य आहे या विचाराने महाराष्ट्र सरकारनेही आपल्या राज्यातील विद्यार्थ्यांसाठी शालेय पोषण आहार योजना सुरू केली आहे.
या माध्यान्ह भोजन योजनेमुळे विद्यार्थ्यांचा संज्ञानात्मक भावनिक आणि सामाजिक विकास होण्यास मदत होईल.मुलांची उपस्थिती वाढावी आणि पोषक तत्वांचा पुरवठा करून आरोग्य सुधारावे या उद्देशाने केंद्र सरकारने मध्यान्ह भोजन योजना सुरू केली आहे. त्यात वेळोवेळी सुधारणा होत गेल्या. या योजनेत गेल्या शैक्षणिक सत्रापासून तूर डाळचा समावेश करण्यात आला आहे. आठवड्यातून ३ दिवस डाळ आणि तांदूळ देण्याच्या सूचना दिल्या.
शालेय पोषण आहार योजनेचा उद्देश:-
१. शाळेतील विद्यार्थ्यांची पटसंख्या वाढवणे.
२. विद्यार्थ्यांची नियमित उपस्थिती नोंदवणे.
३. अशक्तपणा कुपोषण यामुळे मुलांमध्ये जन्मत: कमी वजनाची समस्या दूर करण्यासाठी.
४. या कार्यक्रमाचा उद्देश सेवा सुनिश्चित करणे आणि तांत्रिक वर्तणुकीतील बदलाद्वारे या संबंधाचे उद्दिष्ट साध्य करणे हा आहे.
५. बौद्धिक शक्यतांना वाव निर्माण करणे जेणेकरून कामाशी संबंधित उत्पादकताही वाढू शकेल.
६. पोषण आणि स्वच्छतेच्या बाबतीत अग्रेसर.
७. शुद्ध पिण्याच्या पाण्याची सुविधा उपलब्ध करून देणे.
८. वैयक्तिक स्वच्छतेचे मार्गदर्शन.
९. आधीच चालू असलेल्या अंगणवाडी उपक्रमांना उच्च स्तरावर अपग्रेड करणे.
१०. उच्चस्तरीय नवीन अंगणवाडीसाठी प्रकल्प इ.
मध्यान्ह भोजन योजना बजेट:-
केंद्र सरकारची ही मध्यान्ह भोजन योजना आहे आणि ती संपूर्ण देशात लागू करण्यात आली आहे त्यामुळे त्याचे बजेटही खूप मोठे ठेवण्यात आले आहे हे आपल्या सर्वांना माहीत आहे undefined ही वाढती महागाई पाहता सरकारने अर्थसंकल्पात मध्यान्ह भोजन योजनेत वाढ केली असून आता हिरव्या भाज्यांचाही आहारात समावेश करण्यात आला आहे. याआधी सरकारी शाळांमध्ये शिकणाऱ्या मुलांच्या ताटाची किंमत सरकारमार्फत ३.११ इतकी ठेवली जात होती ती जुलैपासून ४.६५ इतकी वाढवण्यात आली आहे आणि त्यासोबतच मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाने विद्यार्थ्यांसाठी थाळी अनिवार्य केली आहे. हिरव्या भाज्या बजेटखाली ठेवण्याचे आदेशही देण्यात आले आहेत.
मध्यान्ह भोजन योजना नियम:-
१. म्डम मार्गदर्शक तत्त्वानुसार किमान एका शिक्षकासह २-३ प्रौढांना माध्यान्ह भोजन मुलांना देण्याआधी त्याचा आस्वाद घ्यावा लागेल.
२. माध्यान्ह भोजन योजनेची मार्गदर्शक तत्त्वे प्राथमिक शाळेत शिकणाऱ्या प्रत्येक मुलाला डाळी तांदूळ फळे मिठाई गॅस यासह एका दिवसात ३.८६ पैसे खर्च करावे लागतील आणि उच्च प्राथमिक शाळेत शिकणाऱ्याला ५.७८ रुपये खर्च करावे लागतील. खर्च करावे लागतील.
३. योजनेंतर्गत जारी करण्यात आलेल्या अन्न सुरक्षा आणि स्वच्छतेबाबतच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार शिक्षकाला जेवण देण्याआधी त्याची चव चाखणे बंधनकारक आहे. ज्याचे रेकॉर्ड ठेवायचे आहे. याशिवाय एसएमसी सदस्यालाही शिक्षकांसोबत रोटेशन पद्धतीने जेवणाचा आस्वाद घ्यावा लागणार आहे.
४. एका शिक्षकाच्या चवीव्यतिरिक्त किमान एक पालक आणि दोन जे एसएमसी सदस्य असू शकतात किंवा नसू शकतात विद्यार्थ्यांनी जेवण देताना उपस्थित असणे आवश्यक आहे जेणेकरुन त्यांना जेवणाचा आस्वाद घेता येईल तसेच मुलांची संख्या देखील लक्षात घेता येईल. प्रमाणित करणे
मध्यान्ह भोजन योजना फायदे:-
१. केंद्र सरकारने मध्यान्ह भोजन योजना सुरू करण्यामागचा उद्देश सांगितला आहे की आपल्या देशात अशी अनेक मुले आहेत ज्यांना या योजनेद्वारे पोटभर अन्न मिळू शकेल आणि या बालकांचा पोषण आहार मिळाल्याने त्यांचा विकास होईल.
२. या योजनेंतर्गत शाळेत जेवण मिळण्याचे कारण म्हणजे या सर्व मुलांना मुलांच्या कुटुंबियांमार्फतही दररोज शाळेत पाठवले जाते आणि त्यामुळे ही मुले दररोज शाळेत उपस्थित राहतात त्यामुळे त्या सर्व मुलांना भविष्य आहे. सुधारेल.
३. आज आपल्या देशातील ग्रामीण भागात आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल कुटुंबातील मुलींना अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागते हे आपणा सर्वांना माहीत आहे परंतु या मध्यान्ह भोजन योजनेच्या माध्यमातून देशातील मुलांना मोफत जेवण मिळू शकणार आहे. या लोकांनीही आपल्या मुलींना शाळेत पाठवायला सुरुवात केली आहे जेणेकरून त्यांच्या मुलींना माझे शिक्षण मिळावे.
मध्यान्ह भोजन योजनेचा मेनू:-
१. तांदूळ – गहू१०० ग्रॅम प्राथमिक वर्गातील मुलांसाठी १५० ग्रॅम ६वी ते ८वी इयत्तेतील मुलांसाठी
२. मसूर – २० ग्रॅम प्राथमिक वर्गातील मुलांसाठी ३० ग्रॅम ६वी ते ८वी इयत्तेतील मुलांसाठी
३. तेल आणि चरबी – ५ ग्रॅम प्राथमिक इयत्तेतील मुलांसाठी ७.५ ग्रॅम इयत्ता सहावी ते आठवीच्या मुलांसाठी
४. भाज्या – 50 ग्रॅम, प्राथमिक वर्गातील मुलांसाठी 75 ग्रॅम, 6वी ते 8वी इयत्तेतील मुलांसाठी
मध्यान्ह भोजन योजना तोटे:-
माध्यान्ह भोजन योजनेंतर्गत मुलांना मदत म्हणून जे अन्न दिले जाते , त्या अन्नाचा दर्जा अत्यंत खराब राहतो. या योजनेंतर्गत सुरुवातीच्या अनेक वर्षांत दिलेले अन्न खाल्ल्याने अनेक निष्पाप बालकांचा मृत्यू झाल्याचे दिसून आले आहे याशिवाय ही योजना योग्य प्रकारे चालवण्यासाठी शासनामार्फत उपलब्ध होणारा सर्व पैसाही उपलब्ध आहे. घोटाळा आणि त्यामुळे मुलांना निकृष्ट दर्जाचे जेवण तर मिळतेच पण सरकारलाही मोठा फटका बसतो.
Here, we cover a small piece of information about the मध्यान्ह भोजन योजना. For more information visit the Midday Meal Scheme official website. Stay tuned to get notified about the other Government schemes.