This content has been archived. It may no longer be relevant
पंडित दीन दयाळ उपाध्याय श्रमेव जयते योजना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १६ ऑक्टोबर २०१४ रोजी भारत सरकारच्या विज्ञान भवन दिल्ली येथे सुरू केली होती. पंडित दीन दयाळ उपाध्याय श्रमेव जयते योजना या योजनेला श्रमेव जयते योजना असेही म्हणतात. ही योजना उद्योगांच्या विकासाचा उपक्रम म्हणून सुरू करण्यात आली असून कामगारांना कौशल्य प्रशिक्षण देण्यासाठी सरकारनेही सहकार्य केले आहे.श्रमेव जयते योजनेचा मुख्य उद्देश कामगार कायदे आणि विशेष कार्यपद्धती सुधारणे हा आहे. श्रमेव जयते योजना या योजनेच्या निमित्ताने पंतप्रधानांनी कर्मचाऱ्यांसाठी श्रम सुविधा पोर्टल आणि नवीन श्रम तपासणी योजना’ही सुरू केली आहे श्रमिक जयते योजनेअंतर्गत भारत सरकारने अनेक उपक्रम हाती घेतले आहेत.
देशातून ‘इन्स्पेक्टर राज’ नेहमीकरिताच संपुष्टात आणण्यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १६ ऑक्टोबर २०१४ रोजी पंडित दीनदयाल उपाध्याय यांच्या नावे ‘श्रमेव जयते’ ही महत्त्वाकांक्षी योजना प्रारंभ केली. देशातील श्रमिक वर्गाची स्थिती सुधारण्यासोबतच ‘मेक इन इंडिया’ ही संकल्पना यशस्वी करायची असेल तर उद्योग विश्‍वातील बंधने शिथिल करणे आवश्यक आहे असे प्रतिपादन पंतप्रधानांनी यावेळी व्यक्त केले. सोबतच त्यांनी श्रम कायद्यातील बहुप्रतिक्षित सुधारणांची घोषणा केली.श्रमिकांच्या श्रमामुळेच हा देश विश्‍वशक्ती म्हणून समोर येईल.
देशात तरुणांची कुशल पिढी तयार करणे हा श्रमेव जयते मोहिमेचा मुख्य उद्देश आहे. कामगारांच्या समस्यांकडे उद्योजक आणि व्यावसायिकांच्या दृष्टिकोनातून न पाहता कामगारांच्याच दृष्टिकोनातून पाहण्याची गरज आहे. याशिवाय कामगारांप्रती असलेल्या सामाजिक दृष्टिकोनातही बदल होणे आवश्यक आहे. या नव्या सुधारणेंतर्गत कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधीची व्याप्ती वाढविताना सरकारने कामगारांची प्रतिमाह किमान वेतन मर्यादा साडेसहा हजारांवरून १५ हजारांपर्यंत वाढविली आहे. त्याचबरोबर कामगारांना प्रथमच कमीत कमी एक हजार रुपये निवृत्ती वेतन मिळावे अशीही तरतूद सरकारतर्फे करण्यात आली आहे. याअंतर्गत कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधीत आपला भाग जमा करणार्‍या कर्मचार्‍यांना एकच खाते क्रमांक देण्यात येणार आहे असे पंतप्रधानांनी यावेळी आयोजित समारंभात संबोधित करताना सांगितले. कामगारांना निवृत्तीवेतन देणारी देशातील ही पहिलीच योजना ठरली आहे.
श्रमेव जयते योजनेचे उद्दिष्ट:-
१. श्रमेव जयते योजनेंतर्गत काही महत्त्वाच्या कामगार सुधारणा करण्यात आल्या आहेत अशा सुधारणा ज्या केवळ कामगारांना आनंद देणार नाहीत तर भारतातील उद्योगाच्या गरजा पूर्ण करण्यास मदत करतील.
२. परीक्षांमध्ये थेटपणा आणि जबाबदारी देणे.
३. या योजनेंतर्गत अशी पावले उचलली जातील ज्यामुळे व्यवसाय करताना येणारे अडथळे दूर होण्यास मदत होईल आणि वेळ आल्यावर अनुपालनही कमी करता येईल.
४. श्रमेव जयते योजनेच्या माध्यमातून देशात औद्योगिक विकासाला पोषक वातावरण निर्माण करावे लागेल.
श्रमेव जयते योजनेंतर्गत पाच प्रमुख उपक्रम:-
- श्रम सुविधा पोर्टल
- कामगार तपासणी योजना
- सार्वत्रिक खाते क्रमांक
- शिकाऊ प्रोत्साहन योजना
- पुनर्रचित राष्ट्रीय आरोग्य विमा योजना
श्रमेव जयते योजनेची वैशिष्ट्ये:-
१. युनिफाइड लेबर पोर्टलबाबत ६.५० लाख संस्था आणि १ निरीक्षकांना एसएमएस किंवा ईमेल पाठवला जाईल.
२. विशेष परिस्थितीतील गंभीर प्रकरणांची तपासणी करण्यासाठी आपत्कालीन यादीची तरतूद असेल.
३. ऑनलाइन नोंदणी सुलभ करण्यासाठी युनिट्सना अद्वितीय कामगार ओळख क्रमांक दिले जातील.
४. या योजनेंतर्गत अनिवार्य तपासणी यादीतील गंभीर प्रकरणांचा समावेश करण्यात आला आहे.
५. श्रमेव जयते योजनेमुळे आत्मविश्वास वाढून युवकांची क्षमता वाढून व्यवसाय करणे सोपे होईल.
६. तपासणी पूर्ण केल्याच्या ७२ तासांच्या आत निरीक्षकांना त्यांचा अहवाल पोर्टलवर अपलोड करावा लागेल.
७. १६ युनिट्ससाठी फक्त एक एकत्रित रिटर्न ऑनलाइन भरला जाईल.
८. केंद्रात उपलब्ध असलेला संपूर्ण डाटाबेस देखील सूचित धोरण प्रक्रियेत जोडला जाईल.
९. पोर्टलच्या मदतीने तक्रारींचे वेळेवर निराकरण केले जाईल.
श्रमेव जयते योजना फायदे:-
- श्रमेव जयते योजनेंतर्गत EPF च्या सुमारे ४ कोटी ग्राहकांची संपूर्ण माहिती केंद्रीयरित्या संकलित करण्यात आली आहे
- ही योजना डिजीटल करण्यात आली असून सर्व लाभार्थ्यांना वाटप केलेल्या UAN चा लाभ दिला जाईल.
- १६ ऑक्टोबर २०१४ पर्यंत सुमारे २० दशलक्ष ग्राहकांना UAN द्वारे पोर्टेबिलिटीचा लाभ प्रदान करण्यात आला.
- ही योजना ऊन बँक खाते आणि आधार कार्ड आणि इतर KYC तपशीलांसह आर्थिक समावेशासाठी आणि समाजातील दुर्बल घटकांना अद्वितीय ओळख देण्यासाठी जोडली जात आहे.
- श्रमव जयते योजनेच्या माध्यमातून १००० रुपये प्रति महिना वेतन मर्यादा वाढवण्यात आली आहे.
- या योजनेंतर्गत कर्मचाऱ्यांना किमान पेन्शन दिली जाईल.
- कर्मचार्‍यांचे ईपीएफ खाते आता मासिक अपडेट केले जाईल आणि एसएमएसद्वारे देखील सूचित केले जाईल.
- योजना सुरू झाल्यानंतर लगेचच ग्राहकांना एसएमएस/ईमेलद्वारे माहिती देण्यात आली आहे.
- EPF अंतर्गत असुरक्षित गटांना दरमहा ६५०० ते १५ रुपयांपर्यंतचे आश्वस्त कवच देण्यात आले आहे.
श्रमेव जयते योजना टोल फ्री क्रमांक:- 011-23354722
Here, we cover a small piece of information about the पंडित दीन दयाळ उपाध्याय श्रमेव जयते योजना. For more information visit the Shramev Jayate Yojana official website. Stay tuned to get notified about the other Government schemes.